In het spoor van de Hollandse impressionisten: Princenhage bij Breda en het Renkum van Théophile de Bock
 |
| Pieter de Zwart - boerderijtje bij Breda |
Reisde je aan het begin van de vorige eeuw vanuit de randstad naar Brabant of Gelderland, dan kwam je al snel in een volledig andere wereld terecht. Grote, uitgestrekte bossen en ongerepte boerendorpen lokten ook de schilders van 'de nieuwe stijl' naar buiten. Ze wilden schilderen wat ze om zich heen zagen en maakten natuur- en landschapsimpressies die de geschiedenis ingingen als deel uitmakend van de stroming van 'De Haagse School.' Uiteraard werd niet alleen inspiratie gezocht op het platteland, ook van het stadsleven - dat aan het eind van de negentiende eeuw in drukte en bedrijvigheid een enorme groei doormaakte door de oprukkende tweede industriële revolutie - werd naar impressie met het penseel vastgelegd. Fotografie was in opkomst, waardoor de eerste schilders van onder meer het 'Amsterdams impressionisme' ook gebruik maakten van dit nieuwe medium, dat de mogelijkheden om het leven vast te leggen verbreedde.
Het begon in Nunspeet...
Maar terug naar het platteland. Het begon zo: begin dit jaar werd er in het Noord Veluws museum in Nunspeet een expositie georganiseerd die een reprise moest worden van een expositie uit 1913, gehouden indertijd door het schilderkunstig genootschap Pictura Veluvensis. Daar deed mijn oudoom Pieter de Zwart indertijd aan mee en toen kwam men op het spoor van mij doordat ik over enkele van zijn schilderijen had bericht. En zo kon ik een werk in bruikleen geven.
Februari 2020: in het Noord Veluws museum Nunspeet bij een werk van Pieter de Zwart
In het spoor van Pieter de Zwart, (1880-1967)
En toen meldde zich de familie Van den Wijngaarden uit Dorst bij Breda...Wist ik dat Pieter de Zwart, (1880-1967) samen met zijn echtgenote Rika hele zomers doorbracht bij de familie? Pieter kwam om te schilderen, Rika voor de gezelligheid. Het contact werd gelegd en samen met een nicht reisde ik in juni naar Dorst, waar we hartelijk werden ontvangen door Mevrouw van den Wijngaarden, 92, en haar zoon Dion. Mevrouw van den Wijngaarden had Pieter en Rika als jong meisje meegemaakt. Het werd een lange, volle, geanimeerde middag mét een autorit langs de plekken waar Pieter schilderde...
Boerderijtje, Pieter de Zwart
Foundation OBRAS
En toen kwam Renkum in beeld....hier grijpen toeval, een beetje geluk hebben en het verhaal van twee schilderende oudooms in elkaar...
Foundation OBRAS beheert niet alleen een artist in residency in Portugal, waar schrijvers, beeldend kunstenaars en musici een poosje inspiratie kunnen opdoen, maar ook een mooi gastverblijf in Renkum. Ik deed een aanvraag en in de maand september kan ik in Renkum verblijven.
Renkum in een cirkel met Nunspeet...
Op 24 mei 1895 - dit jaar 125 jaar geleden - vestigde de Haagse kunstschilder en kunstverzamelaar Théophile de Bock, (1851-1904), zich voor een periode in villa Anna aan de Nieuweweg in Renkum. De Bock, die wordt gerekend tot een van de schilders van de Haagse School, werd óók aangezogen door het nog ongerepte platteland. Hij schijnt een man geweest te zijn die graag organiseerde. In 1891 richtte hij de Haagse Kunstkring op, die zich van Pulchri onderscheidde doordat de Kunstkring met nadruk meerdere kunstdisciplines wilde laten samengaan. Maar ook in Renkum werd De Bock actief: in 1902 was hij een van de oprichters van het schilderkunstig genootschap Pictura Veluvensis.
Door de aanwezigheid van De Bock in het Veluwse, ontstond er in en rond villa Anna een bloeiende kunstenaarskolonie. In Den Haag bleef dit natuurlijk allemaal niet onbekend en zo werd er druk genetwerkt, waardoor er ook in Nunspeet in 1913 een expositie werd georganiseerd met deelnemers uit het Haagse, waaronder Pieter de Zwart.
 |
| Villa Anna van Théophile de Bock |
Twee schilderende broers - ideeën en navolging?
Willem de Zwart, (1862-1931), de aanzienlijk oudere broer van Pieter, ze scheelden achttien jaar in leeftijd, moet zeker voor hem een voorbeeld zijn geweest. Willem wordt net als De Bock gerekend tot een van de schilders van de Haagse school - toen Pieter met schilderen begon, omstreeks 1900, was het zogenoemde "Hollandse impressionisme" nog wél En vogue, maar niet meer echt op een hoogtepunt.
Bij Willem wordt er opmerkelijk genoeg iets toegevoegd aan zijn stijlkenmerk: "Amsterdams impressionisme." Dat had vooral te maken met zijn licht- en kleurgebruik. Willem de Zwart was bijzonder verhuislustig. Tussen 1881 en 1889 woonde hij in Den Haag op zes adressen, dat werden er tussen 1917 en 1931, vijftien. (bron: Richard Bionda, biografie/catalogus 1984) Met Breitner, die een studievriend was van de academie, reisde hij in 1885 naar Drenthe en later, tussen 1894 en 1898 verbleef hij achtereenvolgens in Soest, Hilversum en Laren - waar zijn werk aansluiting vond bij de 'Larense school.' En vooral hier schilderde hij boerentaferelen en landschappen.
Willem de Zwart - boerentafereel
Toen Pieter de Zwart en Rika, ze trouwden in 1916, in de zomermaanden naar Princenhage bij Breda trokken waar Pieter ging schilderen, lééfde Willem nog...zou Pieter zijn broer hebben willen overtreffen door naar het Brabantse te gaan, de bakermat van Van Gogh? In ieder geval liggen er nog vele geheimen...ik blijf het spoor volgen!
 |
| Reclame in een Haagse krant voor hotel Boschhek |
Rika door Pieter de Zwart (privé coll.)
Website Foundation Obras:
Zie ook:
http://www.margreetdenbuurman.blogspot.com/2017/05/rumoer-in-de-stad-de-tachtigers.html
http://www.margreetdenbuurman.blogspot.com/2020/02/een-mooi-evenement-in-het-noord-veluws.html