Dit jaar november is het 30 jaar geleden dat de muur in Berlijn werd afgebroken. Pas, of alweer 30 jaar? Wat we soms vergeten is dat de Koude Oorlog tussen Oost- en West- Europa langer duurde: met de val van de muur in het kielzog van de periode van dooi die aanbrak in de Sovjet Unie en in onder meer Roemenië - wie "erbij" was heeft ongetwijfeld de executie van de Cheausescu's, life op televisie uitgezonden, nog op zijn of haar netvlies - kwam er langzaam maar zeker een einde aan ruim 40 jaar Koude Oorlog. Alle reden voor Aspekt om een reeks te beginnen, gewijd aan deze periode in de geschiedenis. Onlangs verscheen deel 2 met een bijdrage van mijn hand.
Zoals het gaat met bundels zit er ongetwijfeld voor ieder boeiende materie tussen. Wat opvalt is de afwisseling en kwaliteit van de stukken met een hoog informatie gehalte. Wie wist bijvoorbeeld dat paranormale gaven - en geloof daarin - door de twee kampen werd ingezet om als het ware via andere kanalen dan de ons vertrouwde, het wapen van beïnvloeding in te zetten? Annabel Junge schreef er een lezenswaardig stuk over. Boeiend is ook het stuk van historica en conservator Karlien Metz over de rol van kunst (en van kunstopvattingen) in de periode van de Koude Oorlog, zowel aan Amerikaanse- als aan Sovjetzijde. Perry Pierik werpt licht op communistische bemoeienis in landen die voorheen door westerse mogendheden werden gekoloniseerd. Hij laat zien hoe de Sovjet Unie in het machtsvacuüm sprong, om ze na de zo gewenste bevrijding opnieuw te koloniseren, maar deze keer met de Sovjet ideologie. Van eigen hand is een stuk dat ik schreef in het verlengde van mijn publicatie uit 2016 en eerder, uit 2009, over de RAF, of de Baader Meinhof groep. De banden met de voormalige DDR waren talrijk en aantoonbaar.
Onder redactie van Frank Oosterboer, Perry Pierik en Marcel Reijmerink is een boeiende bundel ontstaan die nieuwsgierig maakt naar het vervolg.
Zelf van 1953, vroeg ik mij al lezend af wat ikzelf had meegekregen van de Koude Oorlog. Het moet omstreeks 1959, 1960 zijn geweest, dat er werd gehamsterd bij ons thuis. Behalve Zoete Spaanse Wijn die alleen op hoogtijdagen tevoorschijn werd gehaald - stonden voortaan in rij flessen slaolie en pakken Sunlight zeep. In een gangkast bewaarden mijn ouders bovendien een groot blik, dat nog stamde uit de voedseldroppings boven Den Haag bij het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hier werd wol in bewaard. Mijn vader deed zijn burgerplicht door bij de BB te gaan, 'Bescherming Burgerbevolking', waar ze leerden hoe te handelen in geval van een kernaanval.
Dit alles ging als peuter van zes, zeven jaar grotendeels aan mij voorbij. Toch moet de angst voor een nieuwe oorlog er bij mijn ouders diep in hebben gezeten. Wat ik over de latere jaren durf te beweren is dat ons gezin op zeker moment grote belangstelling genoot van de binnenlandse veiligheidsdienst...
Hamsteren....
Wat was namelijk het geval? Op school werd een Indiaas meisje mijn vriendinnetje. Haar vader werkte in diplomatieke dienst, waardoor hij met vrouw en dochter naar Nederland verhuisde. Alles vond ik bijzonder en al snel mocht ik bij haar over de vloer komen. De families maakten kennis. Er brak een bloeiende periode aan waarin er aan grote tafels gemeenschappelijk werd gegeten. We leerden van alles over de Indiase keuken en andersom, zij leerden van ons de Hollandse keuken. Alles was spannend in die periode, temeer daar er ook twee zonen waren.
Eén zoon kwam over naar Nederland en al snel verliefde mijn oudste zus zich in hem. De andere zoon liep stage aan een universiteit voor land- en tuinbouw, nu komt het, in de Sovjet Unie. Hij verliefde zich in een meisje uit Minsk. Het was 1967. Na een verkeringsperiode trouwden mijn oudste zus en de knappe Indiase jongen...mijn vader bemiddelde voor werk...maar ook begonnen er intensieve bemoeienissen te groeien tussen mijn ouders en het jonge stel in Minsk, dat naar Nederland wilde komen. Het was zelfs zo dat er af en toe blikjes zwarte kaviaar werden opgestuurd...Men kan stellen dat ons gezin een periode een zenuwcentrum was voor contacten met de Sovjet Unie. Geheel naïef...Hoe het afliep? Er werd getrouwd in de Sovjet Unie, en daarna kreeg het stel na heel veel inspanningen een uitreisvisum...ons gezin was toen vast al lang in de kijker gekomen...Maar het enige waar wij af en toe de slappe lach van kregen, waren die blikjes kaviaar...in een periode waarin ons gezin het zeker niet breed had.
Ik zou zeggen: lees die bundel. Het nodigt uit tot allerlei mijmeringen en herinneringen ....9.95...info@uitgeverijaspekt.nl
Herdruk RAF monografie in 2016 die zelfs de Revue haalde...Titel stuk in bundel Koude Oorlog: Liaison dangereuse: de RAF en de flirt met de DDR.
Stuk in Nieuwe Revue...