Thomas Mann en de Pringsheims - sporen in Leiden en in Rotterdams museum Boijmans Van Beuningen: de majolica verzameling van Alfred Pringsheim
 |
| foto: MdB in bijzondere collecties UB Leiden |
De kunstverzameling van Alfred Pringsheim, de schoonvader van Thomas Mann, was wijd en zijn bekend. In het stadspaleis in de Arcisstrasse waren niet alleen een indrukwekkende hoeveelheid schilderijen van oude - en eigentijdse meesters te bewonderen, waaronder Franz von Lenbach, Von Stuck, Defregger en Von Kaulbach - voor de wandschildering in de muziekzaal van Hans Thoma keerde Thomas Mann speciaal terug - maar ook was de verzameling Italiaans renaissance majolica aardewerk van Alfred Pringsheim internationaal bekend onder kunstkenners.
De beroemde kunsthistoricus Otto von Falke beschreef de verzameling in twee dikke boekwerken, die werden gedrukt in een oplage van 200 exemplaren bij de toenmalige Leidse uitgeverij A.W. Sijthoff. Het eerste deel verscheen in 1913, het tweede ontstond tussen 1914 en 1923.
Voor mijn onderzoek ging ik naar de Leidse universiteitsbibliotheek, afdeling bijzondere collecties, teneinde de boeken in mijn handen te kunnen houden. Dat gaf na alles wat ik intussen had geschreven en op het spoor was gekomen grote ontroering. Ik bladerde immers in boekwerken die de Pringsheims zelf nog onder ogen moeten zijn gekomen.
 |
| (foto's : MdB - bijzondere collecties UB Leiden) |
Er zit een tragische geschiedenis in deze collectie renaissance majolica, in de boeken nog als eenheid te bewonderen. Na de machtsovername door Hitler werden de Joodse Pringsheims nog een paar jaar ongemoeid gelaten, al werden ze bijna volledig onteigend. In juni en juli '39 lieten ze de verzameling veilen bij Sotheby's in Londen, om uitreisvisa te kunnen bemachtigen. Op de valreep lukte het hen om naar Zwitserland te ontkomen.
 |
| Voorbeeld van Italiaans renaissance majolica - 15e, 16e eeuw - coll. in gemeentemuseum Den Haag (foto: MdB) |
 |
| (Voorbeeld van Italiaans renaissance majolica - coll. in gemeentemuseum Den Haag (foto: MdB) |
Door deze veiling in '39 is de collectie Pringsheim majolica aardewerk over de wereld verspreid geraakt: in New York in het Metropolitan en het British museum, in Toronto in het Getty en in Parijs in het Louvre. In Nederland kwamen 7 stuks majolica terecht in Museum Boijmans Van Beuningen.
In het boek Thomas Mann en de Pringsheims wordt in een apart aanhangsel de geschiedenis beschreven van de kunstverzameling van Alfred Pringsheim. Er worden schriftelijk vragen gesteld aan Boijmans m.b.t. de 7 stukken majolica uit de collectie Pringsheim. Vanaf 2008 loopt er aan de musea - waaronder aan Boijmans - een restitutieclaim van de erven.
Boijmans heeft alle medewerking verleend. Het museum maakt geen geheim van de geschiedenis rond de stukken majolica in haar bezit en doet zelf ook herkomstonderzoek.
->->site Boijmans - geschiedenis collectie Pringsheim en claim
Sporen in Leiden dus van de Pringsheim collectie, met een vervolg...